Steeds meer van wat we doen, loopt via de cloud. Foto’s, series, videogesprekken en ook digitale munten komen allemaal uit grote datacenters. In Nederland gebruiken datacenters inmiddels ongeveer 3,3 procent van het totale elektriciteitsverbruik, goed voor zo’n 3,7 terawattuur per jaar. Een belangrijk deel van die datacenters staat in en rond de regio Amsterdam waar een derde of meer van de lokale stroomvraag in de realiteit naar datacenters gaan. Dat zorgt voor druk op het stroomnet, vooral op momenten dat ook huishoudens en bedrijven veel energie vragen. Tegelijk investeren exploitanten juist hier in duurzamere oplossingen, zoals groene stroom en efficiëntere koeling. Een voorbeeld is het grote datacenter in Middenmeer, iets ten noorden van Alkmaar, waar met de omgeving wordt samengewerkt aan inpassing in het landschap en aandacht voor natuur. Het laat zien dat de discussie over datacenters in Noord-Holland niet alleen over stroom gaat, maar ook over ruimte en leefomgeving.

Wat heeft crypto met datacenters te maken?

Wie een klein bedrag in digitale munten stopt, doet dat via een broker zoals coinmerce, een Nederlands handelsplatform dat onder toezicht staat van de AFM en een MiCAR-vergunning heeft. Het handelen zelf kost weinig extra stroom, want de app draait gewoon mee op bestaande servers. De echte energievraag ontstaat vooral bij zogenaamde proof-of-work munten, met als bekendste voorbeeld Bitcoin. Wereldwijd staan duizenden gespecialiseerde computers dag en nacht te rekenen om nieuwe blokken aan de blockchain toe te voegen. Schattingen van het jaarlijkse stroomverbruik van het Bitcoin-netwerk lopen uiteen, maar liggen grofweg tussen de 100 en 170 terawattuur per jaar, vergelijkbaar met een middelgroot land.

Van minen naar staking crypto

Niet alle digitale munten werken zo energie-intensief. Steeds meer netwerken stappen over op proof-of-stake. Daarbij worden geen enorme hoeveelheden rekenkracht verbruikt, maar wordt het netwerk beveiligd door gebruikers die hun munten “vastzetten” als soort borg. Ethereum maakte in 2022 deze overstap, waarbij het geschatte energieverbruik met ruim 99 procent daalde. Voor gewone gebruikers voelt dat eenvoudig. In veel apps kun je met één knop meedoen aan staking crypto. Je zet je munten voor een tijd vast, helpt zo mee aan het netwerk en krijgt daar beloningen voor terug. Technisch gezien draait dit nog steeds op servers in datacenters, maar de benodigde energie is volgens onderzoeken een fractie van wat proof-of-work vraagt.

Druk op het stroomnet en keuzes voor de regio

Datacenters, AI-toepassingen, streamingdiensten en crypto delen in grote lijnen dezelfde energie-infrastructuur. Als er nieuwe datacenters bijkomen of bestaande locaties zwaarder worden belast, kan dat gevolgen hebben voor netcapaciteit in Noord-Holland. Tegelijkertijd groeit het aandeel duurzame stroom, onder andere uit zon en wind, ook in Nederland snel. Voor een regio als Dijk en Waard betekent dit dat keuzes over ruimte, nieuwe aansluitingen en energiebesparing steeds belangrijker worden. Hoeveel plek is er op het net voor extra datacenters? Welke rol spelen energiezuinige technologieën zoals proof-of-stake-netwerken daarbij? En hoe zorg je dat huishoudens en lokale bedrijven ook in de toekomst zeker zijn van stroom, zelfs als de digitale vraag blijft groeien? Dat zijn vragen die niet alleen in Den Haag of Brussel spelen, maar steeds vaker ook in de gemeenteraad en bij bewonersavonden in Heerhugowaard.